TINH TẤN BA–LA–MẬT (VIRIYAPĀRAMĪ)

Trong một tiền kiếp khi Ðức Phật là Ngài Ðại Janaka, Ngài thực hành hạnh Tinh Tấn Balamật. Khi thuyền bị đắm ngoài biển khơi, Ngài bơi không ngừng nghỉ trong bảy ngày, cho đến khi Thần Biển Manimekhala khâm phục lòng dũng cảm của Ngài và ra tay cứu Ngài. Sau đó, Ngài được tôn vinh là vua xứa Mithila.

Câu chuyện hiện tại:

Một ngày kia, các Tỷ-kheo ngồi tại Chánh pháp đường bàn luận về việc xuất thế của đức Như Lai. Bậc Ðạo Sư đến và thấy vấn đề này, Ngài bảo:

- Ðây không phải là lần đầu tiên Như Lai thực hành Ðại sự Xuất thế, trước kia Như Lai cũng đã làm như vậy.

Rồi Ngài kể một chuyện tiền thân Mahājanaka Jātaka - Chuyện Đại Vương Mahājanaka (Jā. 539) cũng đề cập đến hạnh Tinh tấn Ba-la-mật của Bồ-tát.

Câu chuyện tiền thân:

Vua Mahājanaka có hai vương tử, Ariṭṭhajanaka và Polajanaka. Ariṭṭhajanaka nối nghiệp cha và phong vương đệ làm phó vương. Về sau, Polajanaka bị vương huynh hạ ngục vì bị nghi ngờ phản bội. Polajanaka trốn thoát, chiêu binh, đánh bại Ariṭṭhajanaka, lên ngôi. Hoàng hậu của Ariṭṭhajanaka trốn thoát với nhiều của cải. Bà mang thai Bồ Tát do dó ngôi Thiên chủ nóng lên và Thiên chủ giả làm người đánh xe đưa bà đến Kālacampā. Tại đây bà được một Bàlamôn Udicca nhận làm em nuôi, và sanh hạ một hoàng nam đặt tên là Mahājanaka. Lúc chơi với chúng bạn, bé thường bị trêu chọc là đứa con không cha. Bé hỏi mẹ về cha, nhưng mẹ bé lần lựa mãi cho đến khi bé bú doạ cắn vú bà, bà mới nói thật. Lên 16, chàng được mẹ cho nữa gia tài để đi buôn ở Suvaṇṇabhūmi hầu kiếm tiền dành lại ngôi vua. Tàu buôn chìm giữa biển khơi, Mahājanaka can đảm và tinh tấn bơi suốt trong bảy ngày liền và sau cùng được Nữ thần Maṇimekkhala (Ngọc Đới) cứu đưa lên vườn xoài ở Mithilā.

Bấy giờ, Vua Polajanaka băng hà và di chúc truyền ngôi cho ai làm đẹp lòng công chúa Sīvalī, hoặc biết được đâu là phía đầu của chiếc ngự sàng hình vuông, hoặc giương được chiếc cung cần sức mạnh của cả ngàn người, hoặc tìm ra được mười sáu kho báu. Không ai đáp ứng được điều kiện nêu ra. Vị Tế sư cho trang trí chiếc xe hoa với năm phù hiệu của hoàng gia và gởi đi rao truyền với nhạc chiên trống inh ỏi. Xe đến vườn xoài chỗ Mahājanaka đang nằm ngủ. Nhìn thấy các tướng hảo của chàng, vị Tế sư đánh thức chàng, và cung kính thưa ngai vàng này thuộc về Ngài rồi. Lúc về thành, Công chúa Sīvalī đẹp lòng ngay và chàng đáp ứng trọn vẹn các điều kiện của Vua quá vãng Polajanaka đề ra.

Mahājanaka lên ngôi, lập Sīvalī làm hoàng hậu và sanh được Hoàng tử Dīghāvukumāra. Về sau Dīghāvukumāra được cử làm phó vương.

Một hôm, Vua Mahājanaka ngự du trong vườn xoài, thấy cây có trái bị hái phá, còn cây không trái được yên lành, nhận thức rằng của cải đem đến khổ não. Thế là ông vô phòng sống một mình và khổ hạnh. Bốn tháng sau, ông ra đi xuất thế. Hoàng hậu thấy ông dưới cầu thang nhưng không nhận ra ông. Chừng thấy ông vắng cung, bà cho người chạy theo, nhưng tất cả đều bị đuổi về; riêng bà đích thân theo ông một đoạn đường dài 60 lý.  

Ẩn sĩ Nārada trên Hy Mã Lạp Sơn thấy Mahājanaka bằng thiên nhãn, khích lệ ông nhất tâm; Ẩn sĩ Migājina vừa xả định cũng khuyến khích ông. Hoàng hậu và quân sĩ tiếp tục đi theo ông đến thành Thūṇā. Tại đây ông thấy miếng thịt nướng của con chó tha trộm bỏ rơi vì hoảng sợ; ông lượm ăn bởi nghĩ rằng không có của bố thí nào hơn miếng thịt nầy. Hoàng hậu kinh tởm và cho ông không xứng đáng một vì vua. Đi đến cổng thành, ông thấy cô bé sàn lúa; hai chiếc vòng trên tay cô khua kêu lẻng kẻng, còn một chiếc bên tay kia không phát ra tiếng kêu. Chỉ vòng, ông khuyên bà nên để ông một mình. Bà rẽ đi nhưng chỉ một đỗi đường rồi quay lại và theo ông vào thành. Trong thành Thūṇā, ông đi khất thực, đến cửa nhà người làm tên. Thấy người thợ nheo mắt nhắm mũi tên, ông hỏi và được trả lời rằng hai mắt chỉ làm lạc hướng nhãn quan, nên nhìn đích xác định bằng một mắt. Nhưng Hoàng hậu vẫn không rời ông. Đến bìa rừng ông bảo từ giờ giữa hai ông bà không còn tình vợ chồng nữa, bà ngất xỉu trong lúc ông đi thẳng vô rừng. Lúc tỉnh dậy, không thấy ông đâu, bà trở về cung. Sau đó Hoàng hậu cho xây nhiều tháp nơi chỗ nhà vua nhất tâm xuất thế như chỗ đàm luận với hai vị ẩn sĩ, chỗ ăn miếng thịt, chỗ nói chuyện với cô bé, với người làm tên, dâng bông cúng dường, rồi sống đời khổ hạnh trong ngự uyển ở Mithilā.

Nhận diện tiền thân:

Maṇimekhālā clà hỉ Tỳ-khưu ni Uppalavaṇṇā,

Nārada là Tôn giả Sāriputta,

Magājina là Tôn giả Moggallāna,

Cô bé là Tỳ-khưu ni Khemā,

Người làm tên là Tôn giả Ānanda,

Sīvalī là Tỳ-khưu ni Rahulamātā,

Dīghāvu là Tôn giả Rāhula,

Mahājanaka là Bồ Tát.

Chính do nghị lực tinh cần
Vượt qua bể ái chứng thân đại hùng
Kiên trì giữa cuộc lao lung
Càng nhiều chướng nghịch thêm công tu trì
Hy sinh ngoại vật, tứ chi
Hoặc luôn mạng sống sá gì huyển thân
Phật xưa pháp độ vẹn toàn
Chúng con nguyện bước theo chân Ðại Từ

( www.phapluan.com )

Bhik Samādhipuñño Định Phúc